Duinen Zathe in het Friese Appelscha is niet het meest bekende pretpark van Nederland, en ook niet het grootste. Maar het is wel een park met een lange geschiedenis. En wie zoals ik opgroeide in Noord-Nederland is hier vast weleens geweest.
Het ontstaan van Duinen Zathe
We schrijven 1830 toen het dorpje Appelscha uit dertien boerderijen bestond aan wat vandaag de dag nog steeds de Boerenstreek heet. In één van die boerderijen opende in 1858 een koffie- en theeshuis.
De eigenaar speelde hiermee in op de behoefte van mensen om neer te strijken na een dagje recreëren in het nabijgelegen natuurgebied de Kale Duinen. Dit natuurgebied werd ook de naamgever voor het etablissement, Duinen Zathe hetgeen vrij vertaald “Duinen Boerderij” betekent.
Duinen Zathe werd een groot succes en om de kinderen van de bezoekers te vermaken begon de uitbater in 1930 met het eigenhandig bouwen een aantal speeltoestellen. De speeltuin die hiermee ontstond maakte Duinen Zathe tot een attractie op zich. Daarmee was de eerste recreatieve onderneming van Appelscha ontstaan.
Duinen Zathe in de jaren zestig
In de tweede helft van de jaren zestig is de Discomuziek in opkomst. De uitbater van Duinen Zathe speelt hier handig op in door de achterzaal in de weekenden te gebruiken als Discotheek.
Verder worden in deze tijd beetje bij beetje de zelfgebouwde speeltoestellen vervangen door professionele exemplaren.
Duinen Zathe in de jaren zeventig
Grote veranderingen komen er in de jaren zeventig. Duinen Zathe wordt verkocht en de nieuwe eigenaar maakt een begin met wat later pretpark Duinen Zathe zou worden. Deze eerste attracties die werden geplaatst waren de Autoscooters, Oldtimerbaan, Carrousel, Cake Walk en het Waterorgel.
In de daaropvolgende jaren zouden er elk jaar nieuwe attracties bijkomen zoals het Spookhuis, Love Boat en een theater. Ook kwam in de jaren zeventig de kinderachtbaan Big Apple naar Duinen Zathe. Deze achtbaan staat er vandaag de dag nog steeds.
De jaren zeventig is ook de periode dat ondergetekende hier als kind kwam. Regelmatig gingen we vanuit onze woonplaats Heerenveen een dagje naar Duinen Zathe. Ik heb in deze periode dan ook veel nieuwe attracties zien komen.
De attracties die mij het meest zijn bijgebleven van vroeger zijn de Cake Walk, het Spookhuis en de Big Apple. Meteen na het passeren van de kassa liep je recht op de Cake Walk af. Dat was dan ook altijd de eerste attractie die ik aandeed. Voor zover ik me kan herinneren stond deze er al de eerste keer dat we er kwamen.
Een attractie die ik zag verschijnen was het Spookhuis. Als klein kind vond ik het spookhuis eigenlijk best wel eng, maar ik was toch wel zo nieuwsgierig dat ik er een ritje mee wilde maken. Juist als je het nog een beetje eng vind is het het leukst en dus heb ik vele ronden gemaakt in het spookhuis.
Eigenlijk durfde ik wel in alle attracties die in Duinen Zathe stonden. Doch toen er op een dag, dat zal waarschijnlijk 1978 geweest zijn, opeens een achtbaan stond vond ik het toch wel spannend worden. Die achtbaan was de Big Apple wat, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, slechts een klein kinderachtbaantje was.
Doch als je klein bent lijkt iets gauw groot en vol spanning sloten mijn zus en ik aan in de wachtrij. Het ritje bevatte één korte afdaling waar het treintje ietwat accelereerde. Wij als kind hadden het gevoel dat het daar verschrikkelijk snel ging en even later kwamen we dan ook euforisch uit de Big Apple. Ik had mijn allereerste achtbaanrit gemaakt en dat smaakte naar meer!
Duinen Zathe in de jaren tachtig
Ook in het begin van de jaren tachtig gingen we nog weleens naar Duinen Zathe. Als ik mij goed herinner is het park, dat zich overigens nog steeds in het centrum van Appelscha bevond, in deze tijd qua oppervlak uitgebreid. Een attractie die ik mij nog uit deze tijd kan herinneren is de Calypso, die je van buiten het park al kon zien.
Doch het bleken slechte jaren voor het pretpark te zijn. De bezoekersaantallen liepen terug en Duinen Zathe kwam in financiële problemen. Bouwondernemer Piet Jasper uit Appelscha besluit het park te redden en neemt het in 1984 over van de toenmalige eigenaresse.
Er worden miljoenen geïnvesteerd om het park weer op te knappen, nieuwe attracties aan te kopen en voor meer naamsbekendheid te zorgen. Het had resultaat en de bezoekersaantallen namen weer toe.
Tijdens deze wederopbloei zou ik het park nog één keer op de oorspronkelijke locatie bezoeken. Dat was begin jaren negentig toen ik net mijn rijbewijs had. Met een aantal vrienden waren we wat aan het rondrijden en kwamen terecht in Appelscha. Daar besloten we om een bezoekje te brengen aan Duinen Zathe.
Na een middagje lekker gek doen in een park waar we eigenlijk te groot voor waren geworden liepen we voldaan weer naar de auto. “Leuk om weer eens een dagje kind te zijn” zei één van mijn vrienden. Het waren treffende woorden, voor mij was het een weerzien met een pretpark waar ik in mijn vroege jeugd heel wat dagen had doorgebracht.
Miniatuurpark Appelscha
In 1989 opent eigenaar Piet Jasper naast Duinen Zathe Miniatuurpark Appelscha. Een park met dezelfde opzet als Madurodam, maar dan met gebouwen uit de drie noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe.
Het park floreert aanvankelijk goed, doch wanneer in 2002 Duinen Zathe verhuist naar een nieuwe locatie lopen de bezoekersaantallen van het miniatuurpark drastisch terug. Uiteindelijk wordt in 2007 besloten het park te sluiten.
De verhuizing van Duinen Zathe
Aan het begin van de nieuwe eeuw is Duinen Zathe aan het eind van de mogelijkheden om uit te breiden. De daarvoor benodigde grond ontbreekt midden in het centrum van Appelscha. Besloten wordt het toen 6000 vierkante meter beslaande park te verplaatsen naar een zeven hectare groot terrein aan de rand van het dorp.
Na zes jaar voorbereiding en een investering van 30 miljoen Euro opende in 2002 het nieuwe Duinen Zathe aan de Noorder Es, net buiten de bebouwde kom van Appelscha. Naast vele nieuwe attracties waren ook enkele oude attracties, waaronder de achtbaan Big Apple en de Oldtimerbaan, overgebracht naar de nieuwe locatie.
Het huidige Duinen Zathe
Net als het oude Duinen Zathe is ook het huidige park gericht op gezinnen met kleine kinderen. In tegenstelling tot het oude park staan de attracties nu niet meer dicht op elkaar maar is het meer een park, inclusief vijver. Centraal loopt er een boulevard vanaf de ingang tot achterin het park.
Na een kwart eeuw besloot ik om op 14 juli 2016 weer eens een kijkje te nemen in Duinen Zathe. Deels om een reportage voor deze website te maken en deels uit nieuwsgierigheid welke attracties uit mijn jeugd er nog waren overgebleven.
Als eerste ging ik op zoek naar mijn allereerste achtbaan de Big Apple. Ik was zeer benieuwd of ik er nog in paste maar dat bleek geen probleem. Zo maakte ik na een hele lange tijd weer een ritje op dezelfde plek als waar ik zat in een Super 8-film uit de jaren zeventig, helemaal achterin.
Ook mocht een ritje in de Oldtimerbaan natuurlijk niet ontbreken. Het oude spookhuis stond er niet meer. Zo ik van het personeel begreep was dit in 2007 vervangen door het huidige, hetgeen meer een darkride is.
Een zeer geslaagd psychologisch effect in dit nieuwe spookhuis vond ik een vleermuis die je bij het licht van een stroboscoop langzaam naar beneden zag zakken. Als je er vlakbij bent gaat de stroboscoop uit en stop uiteraard ook het zakken. Doch doordat het donker is zie je dat niet. Je hersenen hebben dan de neiging hetgeen je zag door te voeren waardoor je denkt de vleermuis weldra in je gezicht te krijgen.
Na een paar uur te hebben rondgekeken, gefilmd en wat met het personeel over klassieke attracties te hebben gesproken ging ik weer op huis aan, dat nog steeds in Heerenveen staat.
Ik vond het erg leuk om weer eens in een aantal attracties uit mijn kinderjaren te hebben gezeten. Doch een hele dag vermaken kan ik mij hier niet meer. Maar voor haar doelgroep, gezinnen met kleine kinderen, is Duinen Zathe een perfect park met een gevarieerd aanbod aan attracties.
