In dit artikel vertel ik de geschiedenis van het allereerste pretpark van Walt Disney, Disneyland in Anaheim in de Amerikaanse staat Californië. Dit in de jaren 50 geopende park zou het begin zijn van vele Disneyparken over de hele wereld, waaronder het in 1992 geopende Disneyland Parijs.
Walt Disney
Walter Elias (Walt) Disney werd geboren op 5 december 1901 in Chicago geboren. Toen Walt 4 jaar was verhuisde het gezin naar Marceline, in Missouri. Volgens de overlevering stond de hoofdstraat van Marceline model voor Main Street USA.
Op 16 oktober 1923 richt Walt samen met zijn broer Roy Oliver Disney Walt Disney Productions op. Dit mediabedrijf werd later omgedoopt tot The Walt Disney Company.
In 1925 trouwt Walt Disney met Lillian Bounds. In december 1933 wordt hun dochter Diane geboren. Drie jaar later adopteert het stel een meisje, Sharon, waardoor ze twee dochters hebben.
Als Walt Disney op een dag met zijn beide dochters het Griffith Park in Los Angeles bezoekt krijgt hij een idee dat de pretparkwereld zou doen veranderen. Terwijl hij toekijkt hoe zijn dochters zich vermaken in de draaimolen bedenkt hij dat het fantastisch zou zijn als jong en oud zich samen in een park konden vermaken. Het idee voor het latere Disneyland was ontstaan…
Het ontstaan van Disneyland
Het idee bleef aanvankelijk op de plank, doch wanneer Walt Disney brieven ontvangt van mensen die zijn filmstudio in Burbank, iets ten noorden van Los Angeles, willen bezoeken komt het idee voor een soort pretpark weer naar boven. Aanvankelijk wil hij een klein pretpark, genaamd Mickey Mouse Park, naast de filmstudio bouwen.
Om inspiratie op te doen bezocht hij verschillende pretparken in Amerika en Europa, waaronder Tivoli in Denemarken en de Efteling in Nederland. Naar het schijnt heeft het toen pas geopende sprookjesbos van de Efteling model gestaan voor het themagebied Fantasyland.
Naarmate de plannen concreter werden was al gauw duidelijk dat het beoogde terrein niet toereikend was. Er werd uitgekeken naar een groter grondstuk en dat werd gevonden ten zuidwesten van Los Angeles in Anaheim.
Disneyland, zoals het park werd genoemd, opende na een bouwtijd van één jaar op 17 juli 1955 de poorten voor genodigden. De volgende dag zou het open gaan voor het publiek. Doch reeds tijdens de officiële opening kwamen er al veel meer mensen dan de bedoeling was. Er bleken valse kaarten in de omloop en sommigen klommen zelfs over de hekken om er bij te zijn.
De klassieke attracties van Disneyland
Bij de opening telde Disneyland twintig attracties waarvan de meesten nog steeds operationeel zijn. Zo behoren de Disneyland Railroad, Main Street Cinema, Jungle Cruise en de Mark Twain Riverboat tot de klassiekers van het eerste uur.
In de daaropvolgende jaren werd het aanbod van attracties flink uitgebreid met attracties die inmiddels ook de status van Disneyklassieker hebben bereikt. Zo opende in 1971 Walt Disney’s Enchanted Tiki Room. Dit was een show met animatronics van zingende vogels.
Onder andere de “Vogelhochzeit” (1982 – 1995) in Europa-Park en de slotscene van de Tanagra Show (1981 – 1993) in Phantasialand waren op de Tiki Room geïnspireerd.
De beroemdste attractie van Disneyland is wel de darkride It’s a small world. Deze werd in 1966 geopend en heeft als thema “love and peace”. In een bootje varen de bezoekers door verschillende landen met allemaal vrolijke mensen. Tijdens de rit hoor je voortdurend het gelijknamige lied “It’s a small world”, een echte oorwurm.
“It’s a world of laughter, a world of tears. It’s a world of hopes and a world of fears. There’s so much that we share that its time we’re aware it’s a small world after all.”
Deze darkride is waarschijnlijk de meest “gekloonde” attractie ter wereld. Onder andere het Carnaval Festival in de Efteling is hierop geïnspireerd.
Een andere klassieker is de in 1959 geopende achtbaan Matterhorn Bobsleds. Dit is een stalen achtbaan door een kunstmatige berg met een Zwitsers thema. Het bijzondere is dat deze attractie alleen te vinden is in het oorspronkelijke Disneyland en geen kloon heeft in de andere Disneyparken.
De verdwenen attracties van Disneyland
Doch in de loop der jaren verdwenen er ook weer attracties. Zo liep er van 1956 tot en met 1994 een kabelbaan dwars door de Matterhorn. Deze kabelbaan genaamd Skyway verbond Fantasyland en Tomorrowland met elkaar en bood de bezoekers een fraai uitzicht over het park.
De bekendste verdwenen attractie van Disneyland is waarschijnlijk de in 1967 geopende People Mover in Tomorrowland. Deze transportattractie laat zich het beste vergelijken met een monorail, maar dan op dubbele rails. Bij de opening werd dit gezien als het transportmiddel van de toekomst.
In een treintje op een verhoogd spoor maakten de bezoekers een rit door Tomorrowland waarbij het traject door verschillende gebouwen liep. De People Mover werd in 1995 gesloten en bleef twee-en-een-half jaar ongebruikt. In 1998 werd hij min of meer heropend onder de naam Rocket Rods.
In tegenstelling tot de People Mover legde de Rocket Rods het parcours niet met een constante lage snelheid af maar acceleerde het treintje verschillende malen gedurende de rit. Hierdoor had Rocket Rods meer weg van een achtbaan. Doch de attractie werd geplaagd door technische problemen en in september 2000 definitief gesloten.
Eigenaardig genoeg heeft men het spoor van de oude People Mover niet verwijderd. Sterker nog, bij een grote opknapbeurt van Tomorrow Land in 2005 werden ook de overblijfselen van de People Mover van een nieuwe verflaag voorzien. In 2010 gaf de toenmalig president van het Disneyland Resort aan dat de People Mover mogelijk ooit weer operationeel zou worden.
Overigens bevind zich in Walt Disney World in Florida een nog operationele kloon van de People Mover.
Disneyland veroverd de wereld
Toen Disneyland een succes bleek ontstond in 1959 het plan om een tweede pretpark te bouwen aan de oostkust. Dit tweede park moest nog veel groter worden dan het park in Anaheim. Een terrein van maar liefst 111 vierkante kilometer in de staat Florida werd aangekocht voor het te bouwen park dat de naam Disney World moest gaan krijgen.
Doch nog voor de bouw van start gaat overlijdt Walt Disney op 15 december 1966 aan de gevolgen van longkanker. Zijn broer Roy zet zijn werk voort en als eerbetoon aan zijn broer veranderd hij de naam van het nieuwe park in Walt Disney World.
Walt Disney World opent zijn deuren op 1 oktober 1971. Na de twee Amerikaanse parken zouden er over de hele wereld nieuwe Disneyparken worden geopend, waaronder Disneyland Parijs, die allemaal geïnspireerd zijn op het oorspronkelijke Disneyland in Anaheim.
Ontwikkeling Disneyland Anaheim
Terwijl elders andere Disneyparken worden gebouwd staat ook de ontwikkeling van het moederpark niet stil. In de jaren negentig ontwikkelde dit zich meer en meer tot een vakantiebestemming en werden er hotels gebouwd.
Doch er was een groot probleem… Doordat Disneyland zich in een dichtbebouwd gebied bevind is er geen ruimte meer voor expansie. Dit loste men creatief op door de bouw van een enorme parkeergarage zodat het parkeerterrein vrijkwam.
Op het voormalige parkeerterrein werd een tweede park gebouwd, Disney California Adventure Park, dat in 2001 werd geopend. Tevens werden nieuwe hotels gebouwd en een winkelstraat, Downtown Disney, aangelegd.
Disney California Adventure Park
Met de bouw van Disney California Adventure Park kon het attractieaanbod flink worden uitgebreid zonder het moederpark Disneyland, inmiddels omgedoop tot Disneyland Park, aan te hoeven tasten.
Het nieuwe park is een gedeeltelijke uitvoering van een in de vroege jaren 90 te bouwen park Disney’s America. Aanvankelijk zou dit park in de buurt van Haymarket, Virginia worden gebouwd. Doch na protesten van omwonenden wordt dit project afgezegd.
Vervolgens had men het reeds bestaande pretpark Knott’s Berry Farm op het oog. Doch de overname strandde doordat de kinderen van oprichter Walter Knott besloten om het park niet aan de Walt Disney Company te verkopen. Het Disney’s America-project zou namelijk hetgeen hun ouders hadden opgebouwd grotendeels doen verdwijnen. Zie ook artikel “Geschiedenis Knott’s Berry Farm“.
Bouw Star Wars Land
Hoewel het oorspronkelijke Disneyland heilig is noopte ruimtegebrek toch tot een gedeeltelijke reconstructie van het oerpark. Op 15 augustus 2015 maakt Disney CEO Bob Iger bekend dat Disneyland zal worden uitgebreid met het nieuwe themagebied Star Wars Land. Zoals de naam al doet vermoeden staat dit nieuwe themagebied geheel in het teken van de door George Lucas bedachte filmserie Star Wars.
Hiervoor moet een deel van Tom Sawyers Island en de Big Thunder Ranch wijken. Tevens wordt het traject van de Disneyland Railroad verlegd en wordt het traject van de Mark Twain Riverboat drastisch ingekort. Deze bekendmaking zorgt voor veel onrust bij de diehard Disneyland-fans.
Vooral op sociale media ontstond een storm van protest. Doch naarmate meer over de plannen bekend werd verstomde het protest en verheugen de meeste mensen zich nu op het nieuwe themagebied.
Disneyland door de nostalgische bril bezien…
Hoewel voor mij persoonlijk Disneyland geen jeugdherinneringen heeft bekijk ik het pretpark der pretparken wel door een nostalgische bril. Het is een icoon onder de pretparken en van geen enkel ander park zijn zoveel dingen overgenomen door andere pretparken.
Kijkend door deze nostalgische bril bestudeerde ik ook de plannen voor Star Wars Land. Dat de vaart met de Mark Twain Riverboat over de Rivers of America wordt ingekort vind ik jammer. Doch de attractie blijft en de imagineers van Disney kennende zal deze zeker niet verknoeid worden.
Wat wel verdwijnt is de Big Thunder Ranch, een combinatie van een restaurant en kinderboerderij, wat vooral voor de locals die er zijn opgegroeid een gemis zal zijn. De wijziging in het traject van de Disneyland Railroad zal de attractie zelf verder niet aantasten.
Wat ik echter niet hoop is dat Disneyland hetzelfde gaat doen als Phantasialand, waar al het oude zo’n beetje is verdwenen. Ook over enkele decennia moet Disneyland mijns inziens nog herkenbaar zijn als het park dat in 1955 werd gesticht door Walt Disney.